dziennikaPrezentujemy Państwu tekst [1] najcenniejszego dla Biblioteki dokumentu z okresu sierpień-wrzesień 1944 r., zachowanego w Archiwum naszej instytucji. Są to zapisy dzienne prowadzone w czasie Powstania Warszawskiego w diariuszu Biblioteki Publicznej przez jej pracowników, p.o. dyrektora Leona Bykowskiego i kierowniczkę Działu Sztuki Janinę Peszyńską. "Dziennik ten, pisany na gorąco, w sposób zwięzły, prosty i bezpośredni - w toku rozgrywających się walk powstańczych, stanowi dużej wagi dokument zarówno w aspekcie akcji obrony polskich zbiorów, jak i tragicznych losów cywilnej ludności." - tak pisała o dzienniku w swoich wspomnieniach Elżbieta Skierkowska.


[1] Według publikacji: Po 65 latach... Nasze spojrzenie na Powstanie Warszawskie, oprac. G.M. Lewandowska, współpr. E. Tomczak, J. Jaszek-Bielecka. Warszawa : Biblioteka Publiczna Miasta Stołecznego Warszawy - Biblioteka Główna Województwa Mazowieckiego, 2009. Publikacja towarzysząca obchodom 65. rocznicy Powstania Warszawskiego zorganizowanym w Bibliotece Publicznej na Koszykowej.

 

08 08 19441. O godz. 8-9 rano zabezpieczono płytami bramę wejściową.

2. Personel kobiecy, przeważnie postronny, odmówił się od ciężkich prac zabezpieczających, powołując się na chorobę serca itd.

3. W nocy z 7/8 VIII 44 ustalono dyżury na dachach.

4. P. Peszyńska sypie wciąż nowymi pomysłami, robiąc z siebie bohatera, ale robić — mówi — nic nie może, bo ma chore serce. W wykonywaniu również tylko przeszkadza.

5. Strzelanina w dalszym ciągu.

6. Z domu nr 31 naprzeciwko Bki z rana kradziono materiały z barykady na umocnienie bramy swego domu. Czynnie przeciw temu wystąpili:

 Noskowski[1], Peszyńska, Pendelska-Kulikowska[2] i inne, ale to mało co pomogło.

 7. O godz. 14-ej przybyła matka p. M. Stopczańskiej[3] z Kajtusiem.

 8. P. Peszyńska dała 2 kg swojej kaszy jęczmiennej do kuchni.

 9. O godz. 14-ej – 15-ej wizyta okręgowego komendanta OPL, por. Rapackiego Mokot[owska] 39 m. 7.

 10. Zebranie OPL o godz. 19 wieczorem. Informacje. Zaprzysiężenie kap. [nieczytelne] OPL. Na jutro zebranie informacyjne.


 [1] Edward Noskowski, ojciec Ireny Noskowskiej, oficera AK, rozstrzelanej na Pawiaku w 1943 r. Wg relacji E. Skierkowskiej „przybył on do Warszawy tuż przed Powstaniem, by zobaczyć się z córką. Żona i starsza córka już nie żyły — stracił je w innych okolicznościach. Przez cały czas Powstania ukrywałyśmy starannie, że Irena nie żyje, tłumacząc, że jest w akcji poza Warszawą i nie może tu wrócić. Prawdy dowiedział się dopiero po Powstaniu — wkrótce zmarł. Podczas Powstania staruszek pracował dzielnie na terenie Biblioteki, nie lękając się kuł i ognia”. Zapisy dzienne z okresu powstania …, s. 426; więcej zob. E. Skierkowska, dz. cyt., s. 408-409.

 [2] Aleksandra Pendelska-Kulikowska, lekarz dentysta, córka Feliksa Pendelskiego.

 [3] Maria Stopczańska (1904-1972), bibliotekarka, pracownik biblioteki dla dzieci Biblioteki Publicznej.

 

Początek strony