dziennikaPrezentujemy Państwu tekst [1] najcenniejszego dla Biblioteki dokumentu z okresu sierpień-wrzesień 1944 r., zachowanego w Archiwum naszej instytucji. Są to zapisy dzienne prowadzone w czasie Powstania Warszawskiego w diariuszu Biblioteki Publicznej przez jej pracowników, p.o. dyrektora Leona Bykowskiego i kierowniczkę Działu Sztuki Janinę Peszyńską. "Dziennik ten, pisany na gorąco, w sposób zwięzły, prosty i bezpośredni - w toku rozgrywających się walk powstańczych, stanowi dużej wagi dokument zarówno w aspekcie akcji obrony polskich zbiorów, jak i tragicznych losów cywilnej ludności." - tak pisała o dzienniku w swoich wspomnieniach Elżbieta Skierkowska.


[1] Według publikacji: Po 65 latach... Nasze spojrzenie na Powstanie Warszawskie, oprac. G.M. Lewandowska, współpr. E. Tomczak, J. Jaszek-Bielecka. Warszawa : Biblioteka Publiczna Miasta Stołecznego Warszawy - Biblioteka Główna Województwa Mazowieckiego, 2009. Publikacja towarzysząca obchodom 65. rocznicy Powstania Warszawskiego zorganizowanym w Bibliotece Publicznej na Koszykowej.

 

1. Sytuacja bez zmian.

2. Ciągła strzelanina.

3. Wydano na obiad 2 kg kaszy jęczmiennej.

4. Bykowski wypożyczył na jutrzejszy obiad 1 kg fasoli.

5. O godz. 6-ej rano przybyli z Polnej: 1) Stempowski, 2) Dąbrowska M., 3) Kowalski i 4) Kowalska Anna[1].

6. Zgłosiła się Kwasieborska Maria Magdalena[2], zam. tymczasowo Koszykowa 30 u Bujalskich.

7. Zgłosił się p. Łopuszański z RGO w celu zorganizowania schroniska dla bezdomnych uciekinierów w sali konferencyjnej.


[1] Maria Dąbrowska utrwaliła powstańcze losy Biblioteki na kartach autobiograficznej powieści Przygody człowieka myślącego (Warszawa 1970). Zob. K. Sokołowska-Grzeszczyk, Ludzie książki w powieści Marii Dąbrowskiej, „Bibliotekarz” 1988 nr 9, s. 29-31.

Jerzy Kowalski (1893-1948), filolog klasyczny, pisarz. „Z dużą energią i ofiarnością ratował zagrożone zbiory. Po aresztowaniu Bykowskiego prof. Kowalski zorganizował sekretariat Biblioteki i założył dziennik, w którym notowano wszystkie sprawy bieżące. Dziennik ten po­rządkowała E. Skierkowska, prowadząc jednocześnie całą korespondencję pod kierunkiem prof. Kowalskiego i J. Peszyńskiej z władzami powstańczymi w sprawie ochrony gmachu, przydziału ludzi do pracy oraz aprowizacji (wymieniony dziennik oraz kopie pisanych wówczas listów zaginęły). Skierkowskiej powierzono też załatwianie znacznej części spraw bieżących na mieście w ówczesnych polskich urzędach, a poza tym dozór dachów, zwłaszcza w nocy”. Zapisy dzienne z okresu Powstania… s. 431.

Anna Kowalska (1903-1969), żona prof. J. Kowalskiego, pisarka.

[2] Maria Magdalena Kwasieborska (1904-1967), bibliotekarka, kierowniczka Sekcji Wypożyczalń, w pierwszych latach okupacji pełniła obowiązki kierownika Biblioteki Głównej.

Początek strony